Nguyễn Văn Sâm
1. Nhiều xe Cảnh Sát Dã Chiến phóng mau tới hiện trường. Họ lục đục xuống, bắt loa kêu gọi ‘Xin anh em hãy giải tán! Xin anh em hãy giải tán….’. Một số tham dự biểu tình lật đật chạy vô đứng lẫn lộn với bạn hàng trong chợ. Nhiều thanh niên đem vội những tấm biểu ngữ đã được cuốn lại nhét vô chỗ nào đó khuất khuất rồi trở lại nhập vô đám đông đứng dưới những tấm biểu ngữ còn chưa nghiêng ngữa. Nhóm người nầy mỗi lúc một đông, toàn là thanh niên thiếu nữ trong tuổi đôi mươi, áo quần tươm tất, sơ-mi bỏ vô quần, áo dài thướt tha, giơ tay cao la hét những khẩu hiệu cáo buộc người cầm quyền đã được viết trên biểu ngữ. Họ có xao động đôi chút khi nhân viên công lực tiến tới gần rồi hai bên chỉ đứng cách nhau chừng 2 thước, mạnh ai nấy hô to khẩu hiệu hay kêu gọi giải tán. Những chiếc dùi cui có đưa ra nhưng với mục đích là hổ trợ vài ba người muốn rời khỏi tay níu kéo của đồng bọn để cho họ chạy đi hơn là đánh đập hay có ý bắt hốt. Cảnh sát khép vòng đoàn biểu tình lần lần bằng cách tách rời nhóm biểu tình với những người hiếu kỳ. Lực lượng áo trắng, tay không lúc nầy còn hơi ít, dầu vậy tiếng la hét đả đảo, kể tội Tổng Thống tham nhũng vẫn còn vang vội, và những tấm biểu ngữ còn lại vẫn hiên ngang đứng vững.
Tiếng loa kêu gọi: ‘Chúng tôi lập lại lần chót: Anh em hãy giải tán.’ Lần nầy âm độ lớn tới điếc tai. Vòng vây kín hơn với sự tiếp viện của ba bốn xe đóng lưới bít bùng nữa vừa mới tới. Những trái lựu đạn cay được tung ra khi nhiều nhân viên thường phục được điều động đến. Phóng viên ngoại quốc coi bộ hơi nhiều, họ chạy lăn xăn chụp hình cho nghiệp vụ mà không ai bị cản ngăn hay chú ý. Những người bán hàng đem tới bánh mì, nước uống và chanh xắt sẵn, một số phân phát được cho người nhận, một số khác bị đuổi xô ra khỏi vòng, cười cười bẽn lẽn. Khói lựu đạn cay xịt phủ màu vàng lan tỏa trong một khu không gian rộng lớn đang có tác dụng làm thối chí những ai chưa có điều kiện che mặt, xát chanh.
Lực lượng biểu tình tan lần lần như chợ bắt đầu chiều, nhiều người cầm biểu ngữ bị kè lên xe cây. Mấy chục tấm biểu ngữ bị vung vải dưới đất đương bị dày xéo. Một vài viên Cảnh Sát Dã Chiến nhẩn nha lượm, cuốn lại đặt lên trên xe Jeep. Họ làm việc cần mẫn, ít nói chuyện dầu rằng vẽ hằn học sắt máu không thấy trên gương mặt ai.
Nhóm bám trụ còn lại ít ỏi chừng hơn hai chục người. Mặt trời đã lên cao. Hai bên đều mồ hôi nhuể nhoải, đứng kênh nhau, một bên bằng khiêng sắt và dùi cui, một bên bằng biểu ngữ và lòng cương quyết…
Tuấn kéo tay Ánh Thu lách mình qua nhóm Cảnh Sát Dã Chiến đứng làm hàng rào tách rời đám đông tò mò với nhóm biểu tình, băng qua đường hướng về một con hẻm. Anh nói bên tai người con gái:
‘Hẻm nầy trỗ ra đườngTrương Tấn Bửu. Mình về! Cay mắt quá, với lại kéo dài lâu dễ bị hốt. Họ chỉ nhân nhượng tới lúc nào đó thôi.’
Người con gái chạy theo sức lôi của bạn, bỗng vấp hụt chưn gần té vì đôi guốc Dakao kiểu dáng hơi nặng, may mà gượng được.
‘Ánh Thu mà té xuống người ta đạp lên không chết cũng què tay què chưn.’ Tuấn nói bằng giọng săn sóc, lo âu.
Thu không muốn gở tay Tuấn ra, lúc nầy còn giữ thế làm gì nữa. Cô tay kia ôm gọn hai vạt áo dài, chạy theo sức kéo của Tuấn, bây giờ lại mạnh hơn, quyết liệt hơn. Hai người lách đám đông bên nầy, băng qua đám người bên kia đương lố nhố đứng che gần hết hẻm, rẽ vô trong sâu. Khói lựu đạn cay phía nầy không nhiều, nhưng cũng đủ đuổi theo làm mọi người nước mắt nước mũi ràng rụa. Vài người dân núp trong cửa nhà mình vói tay ra trao những bụm chanh cắt sẵn. Thu mau tay nhận, chia cho Tuấn chà chà vô mặt, vô mắt. Ngoài kia những người hùng còn mang biểu ngữ đương giằng giựt với cảnh sát. Nhiều khi có cuộc xô đẩy giành giựt biểu ngữ nhưng phần nhiều những người có trách nhiệm rất nương tay, họ cố giải tán đám biểu tình hơn là trừng phạt đánh đấm cho sướng tay hả giận.
Tuấn nói:
‘Có thể là nhờ bóng hồng của Thu nên mình thoát ra dễ dàng, không thôi bị lùa lên xe cây, sưu tra hai ba bữa mới được về. Hổng bị đánh đập gì nhưng mất thời giờ.’
Thu đừng lại thở, lúc nầy tay Tuấn đã buông khỏi tay Thu từ lâu:
‘Qua vòng vây của họ rồi! Mình đứng đây coi diễn tiến ra sao.’
Cả hai, chen trong đám đông làm người vô can dòm qua bên chợ. Một số thường phục đẩy vài ba sinh viên ngỗ ngáo còn sót lại lên xe. Tiếng hô đả đảo đã hết, chỉ còn những tiếng rè rè của những bộ đàm trao đổi giữa những người có trách nhiệm giải tán đoàn biểu tình với cấp trên. Xe cộ đã được phép lưu thông trở lại. Chỗ hiện trường chừng mấy chục phút trước ồn ào náo nhiệt giờ trở lại với cuộc sinh hoạt bình thường, hiền như ma sơ….
Khu chợ trở mình xóa tan dấu vết của một cuộc biểu tình sôi động vừa mới xảy ra. Bên kia đường, biển vàng Viện Đại Học Vạn Hạnh vẫn đứng im như lúc nào…
2. Tôi thích nói chuyện bâng quơ với người lối xóm. La cà nghe hóng chuyện nọ kia khi tuổi già có cái lợi thư giản và biết được tâm tình thầm kín của nhiều người. Nghe thiệt bình thản, không luận thuyết, tiếp nhận chuyện riêng tư hay dở đều cười mín chi thông cảm, làm thân. Nhờ vậy mà được coi như người địa phương mặc dầu cái bản mặt của tôi lúc mới tới ai cũng ngó lom lom, dè chừng, xa cách. Thằng Hùng khùng thì khỏi nói, đi tới đầu hàng rào bông bụp nhà tôi thì mười lần như một, lúc nào tay cũng ngắt một bông, bứt ra từng cánh đỏ, phũ phàng liệng xuống đất, vừa đi vừa se se phần còn lại làm chong chóng, quan sát chăm chú như nhà thực vật học yêu nghề, miệng lầm bầm những gì không ai biết. Sau cùng thế nào nó cũng lắc lắc cửa cổng réo kêu mở để nó chắp tay sau đít đi tới lui như người trên trung ương về thị sát một phường xóm nhỏ xa xôi. Từ cây khế đầu cổng tới cái hồ sen gần cửa ra vô nhà chánh, nó ngắm hết chỗ nầy rồi nghía chỗ kia. Chán chê thì bỏ đi ra, không thèm nói gì với ai, như là việc thị sát của nó đã xong, cả nhà cứ tự nhiên làm công chuyện bỏ dở dang nảy giờ.
Còn nhiều nhơn vật khác nữa: Bảy Cu ưa cự nự với vợ nhưng thích la cà với thầy giáo để học hỏi chuyện đời. Thằng Út-Mót-thầy-chạy nổi tiếng trong xóm với câu tuyên bố xanh dờn: Ba cái c.c., chia gia tài hổng công bằng, đứa nhiều đứa ít. Vậy mà gặp tôi lúc nào nó cũng chào thân thiện bằng câu kinh điển: ‘Thầy giáo mạnh khỏe?’ Rồi buông một câu tình cảm hết sức nói: ‘Bữa nào huỡn hưỡn thầy giáo qua bên tui, mình làm vài xị đưa cay…’ Thấy tôi ngần ngừ thì nó thêm: ‘Không uống nhiều thì uống ít, không ai ép thầy giáo đâu mà ngại. Rượu bất khả ép mà!’
Bà Sáu Bướu với con chó trung thành của bà thì chỉ khi nào tay cầm cái bao xốp với vài ổ bánh mì ế độ mới tới cửa rào, đứng lớ ngớ một chập hèn lâu, đợi tôi ra chào rồi nhìn nhìn xuống mấy ổ bánh mì tỏ vẽ đau khổ. Tôi lần nào cũng mua trọn gói, mua rồi thì đãi những đứa trẻ trong vùng ăn thoải mái. Ông mua cho tụi bây đó, tự nhiên đi mấy cháu!
Bữa nay bà Sáu bỗng nhiên ngồi xà xuống trước cổng khi tôi đứng đó đương quơ tay quơ chưn làm cử chỉ vận động buổi sáng mong chận lại vài ba phút bước tiến lấn chiếm của tuổi già. Cách ngồi của bà trong tư thế bất cần đời. Thả mình phịch đít xuống đất, bất câu cát đá, bật ngữa ra, hai tay chống về phía sau. Cái quần đen ống hơi rộng, một bên tuột lên khỏi đầu gối đưa ra bắp chuối teo cơ, nhăn nheo, cũng không được chủ nhơn để ý. Cục bướu ở dưới càm, che khuất hết đằng trước cổ như lớn nặng hơn ngày thường, kéo trì xuống đụng ngực, những lằn gân đỏ trong đó hiện hình lưới nhiều nhánh rõ hơn, phập phồng theo từng hơi thở của người mang. Con chó Vàng hưởi hưởi chưn chủ rồi đi lảng vảng vô mấy buội rậm rượt đuổi đám cắc kè rắn mối với tất cả sự hăn say của mình.
‘Khỏe không bà Sáu?’
‘Chào thầy giáo, khỏe sao được mà khỏe, bịnh nầy chắc như bắp sẽ mang nó theo về bển, cùng đi chung xuồng về Bến Giác!’
Tiếng bển của người nói trầm xuống như đánh dấu than. Bến giác, chữ nghĩa bác học đi vào quần chúng bình dân, phát ra từ người đàn bà nầy nghe còn thảm thê hơn tiếng thở dài bất lực trước số phận. Bà Sáu ở trong tư thế bất cần đó vẫn ngước mặt lên, ngó xa xăm. Tôi không biết bắt đầu chuyện từ đâu, đành trầm ngâm ngó buội tre trước mặt đã rồi bâng quơ nhìn trời qua mấy hàng dây điện chằng chịch. Một lúc hèn lâu mới vô đề được:
‘Lúc nầy sao không thấy ba thằng Hùng đi ngang đây nữa ha?’
‘Ổng còn bết bát hơn tui nữa! Đi đâu? Ba tháng nay rồi bộ thầy giáo không biết hả?’
Tôi chống chế chạy tội:
‘Ờ thời gian qua mau quá. Mới đó mà mấy tháng rồi! Lần ổng đi nhà thương bằng xe ôm, gặp, tôi có chào hỏi, ổng nói đở đở!’
‘Ổng bị chứng thống phong, uống nước nấu cải bẹ xanh chừng tháng là hết chứ gì nhưng bả ỷ mình giàu, đâu có chịu, cứ nghe mấy cha nội thầy Tàu xí gạt người, uống thuốc lọc máu. Tới bây giờ nằm bẹp luôn. Lúc nào cũng than đau nhức từ tuốt trong xương.’
‘Ủa? Nghe nói chạy thuốc sáng nhà sáng cửa mà! Bộ bết bát lắm sao?’
‘Tâm bịnh mà, nặng hơn thì có, bớt sao được, thuốc tiên cũng chịu thôi!’
‘Tâm bịnh?’
‘Thầy giáo biết đó, sống với người không thương!’ Ngừng một chút hèn lâu, bà thêm: ‘Xin cho hưu non, trên đồng ý nhưng không được hưởng chế độ. Chuyện nầy kia, ba ve dồn một hủ ‘tâm bịnh’ là chuyện đương nhiên.’
Người đàn bà tội nghiệp nầy đưa nhận xét làm tôi ngạc nhiên. Cách nói của bà cũng văn hoa bóng bẫy khác xa với bộ quần áo cháo lòng bà đương khoát trên mình.
Không biết nói gì hơi tôi đứng ngu ngơ ngó lên không trung, cũng là cách tránh nhìn ánh mắt buồn thảm của bà lão và cục bướu nặng nợ của bà. Một con chim lẽ đàn bay vút qua bầu trời.
Người đàn bà chồm tới lượm một que khô ngoài tầm tay, vẽ những hình thù vô nghĩa trên mặt đất:
‘Tôi không tiếc cho tuổi trẻ của tôi đi trật đường, cũng không tiếc mình bị bỏ rơi. Chỉ tức là không được dạy dỗ nên mắc vô sai lầm chết người. Không lo học hành, lo tranh đấu, xuống đường, xuống điết. Tin ở con tim của mình tới chừng bị bỏ rơi như cái bị rách thì …’
Bà Sáu không nói hết câu. Bà trầm ngâm hèn lâu với tiếng thở dài.
‘Ờ! Mà nói thì nói vậy chứ tức giận gì cho bị tai biến khổ thân. Nghĩ tới chuyện xưa, bực mình đập tay xuống bàn rủi đứt mạch máu não thì hại mình chứ hại ai!’
Con Vàng như là thuộc lòng tình trạng nầy của chủ, quay lại đứng kế bên, ủi ủi cái mỏ ướt của nó vô chưn bà…
Tôi theo thói quen cố hữu gợi lý lịch trích ngang của bang dân thiên hạ:
‘Nghe nói bà Sáu lúc trước học Văn Khoa, vậy sao không xin đi dạy, bán cháo lòng ở nhà quê nầy làm sao đủ sống.
‘Vậy mới nói! Trước kia ghi danh cho có chưn chứ học hành bao nhiêu. Nghe lời ổng đi biểu tình, đi tranh đấu, đi tuyệt thực, thét rồi không biết mặt thầy, nói gì tới biết bài học…’
‘Biểu tình hoài, có lúc nào bị bắt không?’
‘Tôi thì không bị, ổng bị đâu hai ba lần gì đó. Nói nào ngay họ không đánh đập gì, chỉ sưu tra, không có gì thì vài bữa thả.’
‘Vậy sao? Sao dễ như chơi vậy?’
‘Xưa là vậy đó! Khác với bây giờ!’
Tôi trầm ngâm một lúc hơi lâu mới đưa đẩy:
‘Tuổi trẻ ai cũng có lý tưởng, chỉ có điều là đúng hay sai thôi.’
Người đàn bà xì tiếng thiệt lớn:
‘Theo ổng chớ theo lý tưởng gì. Tức mình là sau năm 75, theo lời bày vẻ của ổng, xin về đây làm cán bộ ấp. Ổng nói cưới, khi thấy tôi nổi cục bướu nầy lên thì ổng chạy làng. Lấy bà nầy đi B về. Ổng lúc đó có quyền thế mà làm ngơ tui. Không giúp đở trị bịnh, cũng không cho ân huệ gì. Bao nhiêu tiền cha mẹ cho bỏ vô tiết kiệm Tín Nghĩa Ngân Hàng không lấy ra được một cắt… Nghèo mạt rệp luôn. Khi cục bướu lớn thì còn tệ hơn: nghèo ngóc đầu lên không nổi.’
Bà Sáu nói một lèo như sợ ngừng thì sẽ không đủ can đãm nói hết lòng mình. Bà chấm dứt bằng những hơi thở mệt. Con Vàng tới gần, bà vuốt đầu nó nói nho nhỏ:
‘Gia tài bây giờ chỉ còn con chó trung thành nầy thôi. Bị sa thải, cùng mạt kiếp, sống lây lất nhờ nồi cháo lòng mỗi ngày. … Mà thôi! Mình làm thì mình chịu, trách ai bây giờ đây!…’
3. Tôi như bị trói chặt chân tay, không thể giúp Ánh Thu những gì mà tôi muốn, đành giúp bằng những ánh mắt thương cảm mỗi khi Ánh Thu đi qua ngang đây, cục buớu Thu mang trên người tôi cho đó là nỗi uất ức một đời lỡ làng vì tin tưởng vào lời hứa. Tôi bội ước do nhiều nguyên nhân trong đó tham vọng là chánh.
Ông già bịnh hoạn kể lể trong tiếng nấc nghẹn. Ngoài đường lũ trẻ ồn ào chen lấn bên dàn kẹo kéo nghèo nàn không phải để mua mà để nghe người bán kẹo hát những bài tình cảm mấy chục năm nay bị cấm đoán. Tiếng hát, tiếng bàn tán phê bình vọng vô tới căn phòng đóng cửa âm u của người bịnh.
Tôi an ủi mà coi hình như chẳng thấm thía gì đối với nỗi tình đau của bịnh nhơn:
‘Đời người ai cũng có những lỗi lầm. Cái lỗi của anh với bà Sáu dầu sao cũng về mặt tình cảm, dính đáng chỉ riêng một cá nhân mình từng yêu thương.’ Tôi muốn nói thêm, biết bao nhiêu người khác có lỗi với muôn người … nhưng thấy mình nên ngừng tại chỗ đáng ngừng, nói ra cũng chẳng ích lợi gì. Với lại biết đâu ông ta sẽ cho tôi là chạm điện?
Chúng tôi im lặng thiệt lâu. Không gian lắng đọng có thể người nầy nghe được tiếng thở và nhịp tim của người kia. Hình như có tiếng càu nhàu của bà vợ ông ta ngoài vườn. Tiếng càu nhàu mà những lần trước ông khôi hài với tôi rằng lại mở dàn loa phường.
Tôi vịn vai ông nói nhỏ báo tin bà Sáu đã được giới thiệu đi mỗ cục bướu hôm qua. Chưa biết tin tức gì. Hình như bà rất yếu, mỗ thành công thì đời sống cũng không dài thêm bao nhiêu vì chỗ mỗ dính dáng tới yết hầu. Ông nghe xong thì nói như mếu:
‘Cũng cầu cho Ánh Thu qua khỏi, vái Trời ca mỗ thành công.’
Lại chắt lưỡi:
‘Lúc ấy tôi có quyền thế mà không dám nói lời gì để yêu cầu họ giúp Ánh Thu, sợ cái của nợ kia nghe được thì làm ồn ào. Miệng lưỡi Ánh Thu làm sao qua được miệng lưỡi cái loa phường đó. Vậy mới hèn!’
4. Cũng gương mặt đó, gương mặt buồn hiu hắt của người bịnh thân xác và đau đớn tình cảm. Những giọt nước mắt của tiếng khóc muộn màng, tôi biết rằng bà Sáu Thu trông đợi bao nhiêu năm nay.
Để cho ông ta nấc nấc, tôi ngó theo những giọt nước mắt lăn dài trên rảnh của khuôn mặt nhăn nheo, rơi từng giọt lên cái gối ôm đã ngã qua màu vàng hột gà… Tiếng rơi nhẹ nhàng, mơ hồ như tiếng dộng chuông báo cho người tình bị bỏ quên nỗi lòng bi thiết của người khóc. Tôi ngó từng theo giọt nước mắt tỏa rộng trên gối, hình dung ra trogn trí nụ cười mãn nguyện của người tình ông thời trẻ, người tình trước khi chết đã lãng mạn năn nỉ tôi lén báo tin cho ổng để coi ổng có chăng nhỏ những giọt nước mắt tiếc thương muộn màng cho đời một người đàn bà vì tin tưởng ông mà khổ.
Trên trần nhà, hai ba con thằn lằn đồng thanh chắt lưỡi, không biết đó có phải là tiếng báo mãn nguyện của người hơn nữa đời chờ đợi giọt nước mắt của người tình phụ?
Nguyễn Văn Sâm (Victorville, CA. Tuần lễ Tình Nhơn 2017)