Pháp trường xử bắn người [Ng. Nghĩa], can tội chim lồng xổ cánh bay (Thơ của bạn cùng tù Phùng Ngọc Diệp)
1. Người đàn ông bẹp dí như con mắm khô nằm dán sát trên chõng mắt trao tráo nhìn lên mái nhà mịt mùng như tương lai mình. Đêm ba mươi mực đen đứng gió, trời oi bức hầm vũ trụ trong lò lửa khổng lồ, khung cảnh im lặng tịch mịch, tiếng ếch nhái nỉ non thường bữa cũng nín bặt, ngưng đọng. Dãy sạp định mệnh chìm trong màn âm u dầy đặc, kín mít. Đó đây thinh thoảng vang lên vài câu mớ sợ hãi bi thiết như tiếng rên la của người đang oằn oại dưới nhục hình. Đêm cô đơn u tịch. Đêm gắn liền với thống khổ triền miên ban ngày trong giấc ngủ ác mộng, chập chờn. Tấm ny lông rin rít dưới lưng lạnh lẽo, nhớp nhúa theo cái cựa mình, phát lên những tiếng xột xạt ỉ ôi nho nhỏ buồn như tiếng thở dài cố nén. Anh bực dọc với lấy miếng lá chuối khô trên đầu nằm, chống tay lên mặt sạp lồ ồ lau những chỗ ướt rồi lại nằm xuống cố dỗ giấc. Cũng vẫn một sự bứt rứt không tên, khuấy động tâm thức kéo dài như một sự dày vò, dằn vặt mở banh mí mắt như muốn chọc thủng màn đêm. “Thêm một hôm khó ngủ.”
Tháng trước cũng trong trường hợp này, nằm im nhìn ánh sao lấp lánh qua kẽ hở của những tàu lá đắp vội vàng trên nóc nhà đối đầu với cơn đói cồn cào từng phần ly ty của ruột gan. Nước mắt ứa ra bên khóe, mồ hôi vã ra như tắm, cắn răng chống chỏi một cách bất lực những cơn giật liên hồi của mấu thớ thịt chân tay. Cả trại không ai lạ về trường hợp anh, bịnh trỉ kinh niên, người giống cây sậy khô như khó bề chống đỡ một cơn gió mạnh. Bị bỏ đói một đêm, ngày mai run rẩy, không thể hoàn tất công tác được chỉ định và cực hình sẽ đổ chụp thêm trên đầu. Bạn bè đồng cảnh cố gắng lục lọi, nhưng đều hoài công. Mấy hũ ruốc vàng ngọc cuối cùng đã cạn, những lon đường hiếm hoi đã được vét sạch từ lâu. Lần tiếp tế trước cách đây đã hơn nửa năm … Mọi người đã vét đi vét lại những gì có thể cho được vào miệng để đánh lừa cơn đói từ tháng trước, tháng trước nữa. Dưới sự hành hạ của lá bùa nhân danh quái quắc mọi người đã sử dụng khả năng chịu đựng đến tận cùng. Bụng đói lê lết trong sương lạnh từ sáng sớm trên con đường rửng gai góc hơn mười lăm cây số, run run tận lực hạ hằng chục cây lồ ồ bướng bỉnh với con dao sắt ấp chiến lược lụt nhách, è ạch róc mắt trẩy cành, mệt nhọc tìm dây rừng bó lại thật chặt chịa, rồi kéo lê lết trên con đường về thăm thẳm. Mắt đổ hào quang. Chân run lẩy bẩy. Đói. Mệt. Cây nhỏ thì bị chê, trẩy không sạch thì bị phê bình, cố gắng tìm cây lớn thì phải đi xa, mang nặng, đường dài … Nhiều khi anh tự ví mình với người nô lệ già dưới lằn roi quái ác của tên chủ bần tiện phải tự vắt đến những giọt sinh lực cuối cùng để chờ một bữa nào đó trả món nợ vô lý của dân tộc dưới thời quốc nạn bằng một tràng súng hay những cơn mưa bão đấm đá hận thù. Đau khổ tức tối chồng ngập lệ tận đỉnh đầu không thể nói hết, không thể nhớ xuể. Nhiều như những cơn nạt nộ vô cớ của những tên cảnh vệ lạnh lùng, vô vàn như lá rừng buổi chớm sang Xuân. Cái giá cao cả phải trả cho lý tưởng đấu tranh. Luật chơi bần tiện tự đặt của kẻ thắng trận.
Tiếng trăn trở nhẹ nhẹ bên cạnh kéo anh về thực tế. Người bạn chồm qua thì thào sát bên tai:
“Thanh, Thanh ngủ chưa?”.
“Chưa. Mai lao động thông tầm giờ này còn trao tráo, tức thiệt”.
“Chuyện Nghĩa tới đâu rồi. Nó hết buồn chưa?”.
“Đã … Lỗi không ở chị ấy. Lỗi ở chúng nó, lũ đục nước béo cò. Lỗi ở hoàn cảnh. Nhưng như anh biết, chúng mình sống nhờ một vài điểm tựa tinh thần, một vài hy vọng mong manh ấm lòng khi nghĩ đến. Với ai cũng vậy, đó là một chuyện đau đớn không dễ gì nguôi ngoai ngay được”.
Im lặng một lúc.
“Nghĩa có nói riêng gì với anh không?”.
Thanh trầm ngâm một giây:
“Ban đầu nó muốn làm một cái gì”. Rồi anh thở dài, ngây thơ “Nhưng chính nó cũng chưa biết một cái gì đó là gì và làm một cái gì để làm gì? Nó chỉ biết bứt rứt khó chịu thôi … Bây giờ thì bớt buồn rồi. Làm gì đi nữa cũng không tới đâu. Nước mất là mất tất cả, thứ nầy hay thứ khác, sớm hay muộn … Quên là tốt nhứt.”
Trong bóng đêm Thanh cười khi nghe chính câu giải thích trơn tru của mình. Phải. Chuyện quá quan trọng đâu dễ nói như người vô trách nhiệm. Trong hoàn cảnh cùng cực đói khổ đương nhiên phải có người đầu hàng. Bảo vệ cho bạn bè cũng quan trọng như bảo toàn mạng sống mình. Tiếng Nghĩa tâm sự văng vẳng, giọng quả quyết nhưng đẫm nước mất, xoáy như thác lũ bào mòn bờ vịnh tâm hồn Thanh. Nguyên nhân khó ngủ là đây. “Phải ra để an ủi nó. Chậm ngày nào lo ngày nấy. Chờ tới lúc được gởi thơ biết đâu nó đã tự tử chềt rồi. Phải cho nó yên lòng rằng tôi không giận. Tôi thông cảm rồi tôi đi. Trả thù sự đày đọa tụi mình, trả thù sự lường gạt, áp bức người dân. Liên lạc với anh em hay làm theo cách riêng không thành vấn đề. Có thể nhỏ nhoi, lẻ tẻ, thất bại, nhưng còn hơn không. Thà đốt lên một ngọn lửa mong manh dễ tắt phụt còn hơn ngồi nguyền rủa bóng tối. Chuyện vợ con chỉ là cớ để tôi hành động sớm hơn thôi. Chúng chứng minh sức mạnh bằng mấy triệu sinh mạng người khác. Tôi, tôi sẽ chứng minh nhiều điều nếu cần bằng chính sinh mạng của tôi. Anh thấy đó, lỗ lã gì đâu, lời nữa là khác”. Nghĩa vừa nói vừa mỉm cười. Nụ cười man mác nhưng tự tin, quyết liệt. Nghĩa chấm dứt câu chuyện với cái vỗ vai thân mật. “Còn biết bao nhiêu chuyện phải làm … bỏ cho ai?”.
“Bỏ cho ai”. Câu hỏi như một vấn nạn vạch trần sự bất lực của mọi người đục khoét tâm trí anh, giờ quay đi quay lại như một băng nhạc lê thê buồn nản, kéo anh vào giấc ngủ chập chờn …
* * *
2. Thanh nao nao nhìn đám đàn bà dáo dác tay xách nách mang bên kia hàng rào kẽm gai ngăn chia hai thế giới. Bên này là lao dịch, là tủi hờn, là chết chóc. Bên kia là thương cảm, là đau xót, là sầu héo. Ở bên này và bên kia hàng rào, ai khổ hơn ai? Câu hỏi khó trả lời xác quyết. Chỉ có một điều chắc chắn, nỗi thống khổ không từ một ai. Hoặc héo mòn thân xác, hoặc héo hắt tâm hồn. Đã một năm qua. Một năm đăng đẳng với độc nhất nửa tiếng thăm nuôi. Giờ đây giây phút cảm động hiếm hoi đó sắp được lập lại. Anh bồi hồi. Tội nghiệp nàng. Vò võ. Thời gian gặp nhau lại bị cắt xén, giới hạn. Chúng ghen với sự yêu thương của mình. Chúng chứng tỏ quyền uy ngay cả bằng sự đau khổ của người vô tội. Tiếng tên cảnh vệ gọi đến tên Thanh trên một danh sách dài sọc ngoằn ngoèo chữ rau càng cua. Phản ứng tự động của một người từng thực tập nhiều lần, Thanh dạ có thật lớn, bước ra khỏi hàng. Hắn soi mói nhìn anh từ đầu tới chân. Cái nhìn bới lông tìm vết của kẻ cầm quyền hoạnh hẹ với người ngã ngựa. Thanh bối rối nhìn lại mình. Bộ quần áo tươm tất nhứt đã được mặc theo chỉ thị xuống từ mấy ngày trước. Đã được phép tắm rửa kỳ cọ lâu hơn từ hôm qua. Đã sửa soạn bộ mặt tươi tỉnh nhứt ngày hôm nay. Hết rồi, chỉ có bấy nhiêu đó thôi. Còn gì đâu nữa để bày hàng?
Đứng thẳng nên. Chỉ có nửa giờ thôi đấy. Nhớ nhé. Không được trao đổi thư từ. Không được mất nập trường. Phải giữ tác phong cách mạng. Bác Hồ có dạy …
Thanh như mỉm cười. Ai chẳng bắt gặp hắn nhìn đám đàn bà với cặp mắt thèm muốn như muốn nuốt chửng, như muốn ôm tất cả vào lòng? Thanh lơ đãng dạ dạ vuốt đuôi cười chào rồi đi thẳng, thoát nợ sau cái khoát tay hách dịch mong chờ. Con đường hẹp giữa hai hàng rào chạy ngang qua đám đàn bà lố nhố dài thăm thẳm đến đau đớn. Thanh thở dài, dễ thường một người tù hai ba người đàn bà đau khổ ở ngoài.
Đàng kia Nghĩa đang tất ta tất tưởi đi lách đám đông ngược chiều trở về, mặt hiu hắt buồn.
“Sao chưa gì hết đã vô rồi? Còn đồ tiếp tế đâu? Bộ không gặp hả?”.
Nghĩa không trả lời, anh lắc đầu chỉ về phía sau, cặp mắt u uẩn như xoi thẳng vào một thế giới mông lung nào đó.
Một người đàn bà còn trẻ, quần áo bèo nhèo xốc xếch, nước mắt ràn rụa đang xông tới thật hối hả. Hai giỏ đầy ắp thực phẩm thinh thoảng vướng víu, rơi rớt. Cái nón lá méo mó, bẹp giúm sau những lần va chạm …
Nghĩa nói mau trong khi lách mình đi:
“Tôi thấy chị ngoài ấy, đương chờ anh đó. Tôi phải vô”.
Người đàn bà kêu chồng nghẹn ngào phía sau. Nghĩa không quay lại, anh lướt mau qua cổng tủi nhục chia cách trại và con đường dẫn vào sân thăm nuôi.
Người đàn bà lướt qua khỏi Thanh, chạy về phía cổng trại. Thanh ngó theo. Tiếng nàng năn nỉ tên cảnh vệ tan loãng trong giây phút vui mừng vàng ngọc của mọi người. Anh chầm chậm tiến ra phía trước, buồn thấy nàng đã làm chuyện vô ích, chắc chắn sẽ thất vọng thôi. Mà chuyện gì đã khiến cho vợ chồng họ bất hòa đến nỗi. Nàng lủi thủi bước ra, lảo đảo ngồi bẹp xuống cạnh hàng rào. Đầu óc Thanh mông lung, ngùi ngùi, quay mòng trong một trạng thái tình cảm đau xót không tên khó tả.
Nơi sân trại, đám đàn bà, trẻ con lao nhao chỉ chỏ. Tất cả như muốn kéo dài nhãn quan, nhìn xa hơn, rõ hơn để được sớm thấy bóng dáng người thân. Thanh bối rối rồi cũng như mọi người, anh dáo dác tả hữu cố lục lọi hình ảnh người vợ trong đám đông bồn chồn đó.
Một thoáng ngỡ ngàng khi anh nghe tiếng đàn bà kêu tên mình. Dòng đời tác động phủ phàng đến thế sao? Mới có nửa năm mà. Đen đúa. Má hóp. Hai nét vòng cung xót xa khắc rõ quanh miệng và những dấu chân chim già nua ấn trên khóe mắt. Hình ảnh tươi mát ngày xưa mất hút, tan biến, chỉ phảng phất đâu đó mơ hồ trong nụ cười ngượng ngập. Đóa hồng trên môi héo hắt. Nụ hoa úa nắng dập bầm. Mấy cái chớp chớp mắt và lắc đầu cố ngăn nước mắt nhưng hai giọt chua cay vẫn tìm đường lăn xuống khỏi đôi hố mắt từ lâu khô quánh. Thanh đưa tay quẹt ngang mày cố tạo nụ cười. Tiếng Hồng vui dòn, cố che nghẹn ngào:
“Em cứ tưởng còn lâu lắm mới tới tên anh chớ. Em chờ hơn hai tiếng đồng hồ rồi. Nóng ruột ghê. Người học tập đông quá anh hé? Chắc tới hơn hai ngàn người”.
Thanh đưa tay đỡ giỏ đồ tiếp tế cho vợ:
“Mình xích ra ngoài kia nói chuyện em. Ở đây đông quá, chật chội”.
Trí Thanh nói lên muôn ngàn câu hỏi về Hồng, về con, về cuộc sống gia đình nhưng sự nghẹn ngào đã chặn ngang cổ họng, anh nuốt nước bọt lẳng lặng nắm tay vợ bước dài ra phía sau.
Đám đông bỗng láo nháo. Có tiếng khóc thê lương như cha chết mẹ chết của một giọng đàn bà nào đó, lê thê não nuột như lời trăn trối. Thanh quay lại. Vợ Nghĩa đang giọng đứt quảng trong từng cơn nấc nức nở.
Thanh chau mày, ngực anh bị một hòn đá lớn chặn lên nặng chĩu. Nỗi vui mừng được gặp vợ tan biến hẳn. Chân anh bỗng yếu như cọng bún gần chống đỡ hết nổi thân mình. Nửa muốn bỏ đi nửa muốn quay lại hỏi chuyện. Nỗi chua xót trước cảnh tượng xé lòng và sự tiêng tiếc về thời gian quý giá tranh nhau trong lòng Thanh. Anh ngừng bước hẳn, mắt quay về thiếu phụ, bóp chặt tay vợ định nói vài lời. Hồng biết ý, kéo chồng thoăn thoắt bước đi, giọng thực tế của đàn bà:
“Đi anh. Chị đó tội nghiệp lắm nhưng mình không giúp gì được đâu. Để rồi em kể anh nghe …
3. Chờ đợi sắp xếp mấy tiếng đồng hồ cuối cùng Hồng cũng được mời lên xe sau khi chịu cho người trung gian một số tiền lớn. Xe rộng rãi, ngăn nắp. Hồng thở ra. Thế đó, xã hội nầy. Chưng bày, biểu diễn. Chốc lát tới Bảy Hiền lại chật như nêm cối. Khổ là biết chắc mình sẽ bị nhét kẹt cứng, không làm gì được, ngay cả một sự phản đối nhỏ nhoi, cuối cùng chỉ bằng lòng chút rộng rãi có được lúc nào hay lúc nấy. Như cuộc sống bị vây kín bốn mặt, ngay cả hy vọng cũng bị tước đoạt, tự an ủi rằng mình còn đỡ hơn những người không may mắn khác. Hồng liếc qua bên cạnh như để tìm người chia xẻ nhận xét của mình. Bên mặt, một bà cụ đang ngủ gà ngủ gật, há hốc mồm. Bên trái một thiếu phụ bất động, mắt xa xăm vô thức, hai tay vân vê vành nón lá đặt trên đùi, dưới chân hai giỏ xách đầy ăm ắp. Hồng muốn bắt chuyện nhưng người đàn bà có lẽ vì như xuất thần nên đành quay lại miên man với dòng suy nghĩ …
Ngã ba Tòa Thánh rộn rịp người lên kẻ xuống. Tiếng rao hàng vặt ồn ào. Tiếng mời mọc đáng thương, khó chịu. Tiếng máy xe nổ ầm ầm chói tai. Người lên kẻ xuống rộn rịp. Trong cảnh náo nhiệt đó, Hồng quên khuấy người đồng hành yên lặng trong cuộc hành trình dài vừa qua. Lúc chen được lên chiếc xe lam cuối cùng, Hồng bắt gặp cái nhìn bối rối của thiếu phụ; bất nhẫn, nàng vừa đưa tay kéo thiếu phụ lên, vừa nói lớn, giọng thuyết phục:
“Mình ép nhau chút xíu nghe bà con cô bác. Hết xe rồi. Cả năm mới được đi thăm nuôi một lần, trễ tội nghiệp … Với lại để bác tài kiếm thêm chút đỉnh nuôi con”.
Ánh mắt xa vắng lóe rực lên như nói lời cám ơn. Khép nép lên xe. Thu mình vào khoảng trống nhỏ nhoi. Đôi mắt lạnh buốt. Tất cả chìm đắm trong khung trời địa cực, ngăn cách. Con đường đá lởm chởm mịt mù bụi đỏ. Hai bên lề cỏ thưa thớt, vài bụi cây úa vàng xác xơ phủ bụi. Xa xa thấp thoáng mấy căn nhà lụp xụp nghèo nàn. Không một đứa trẻ chạy chơi ngoài đường, vắng bóng trâu bò gậm cỏ. Buổi trưa kéo dài vô tận. Chiếc xe lồng lộn nhảy dựng trên những ổ gà như người say rượu hung hãn. Hồng tưởng đến chuyến đi xuyên sa mạc của những đoàn người tiền phong đi về miền Tây nước Mỹ. Nàng nuốt nước miếng. Khô cổ, khát nước. Xe ngừng ở một chỗ giáp ranh giữa rừng và núi, người tài xế tuyên bố đoạn đường còn lại không thể chạy được. Đoàn người lục đục xuống. Tất cả lũ khũ tay xách nách mang tiến về phía con đường ngoằn ngoèo trước mặt. Nắng cháy da. Đất cứng dội thốn gót. Gai góc quào bưi quần áo. Đám đàn bà vẫn hăm hở tiến tới, lòng thành như thiếu nữ hành hương vùng thánh địa. Hồng áy náy hỏi thiếu phụ trong một cố gắng làm thân đến tột cùng:
“Bộ anh mới bị bắt đây hả chị?’
“Đâu có, lâu rồi, cùng lúc với tất cả các sĩ quan khác”.
Mắt Hồng hạ xuống ngang tầm bụng người bạn gái mới quen. Thiếu phụ hiểu ý, sự lo âu lộ hẳn trên khuôn mặt lạnh lùng cố hữu.
“Bộ thấy rõ lắm sao chị?”.
“Đàn bà thì biết chứ đàn ông chắc không biết đâu … Cha. Phải họ chạy thêm một đỗi nữa đỡ mình chị há. Đi mỏi cẳng quá. Giỏ của em đã nặng mà giỏ của chị coi bộ còn nặng hơn.
“Dòm sơ qua biết không chị?.
“Hơi lớn đó, chị phải cẩn thận”.
Người đàn bà đứng khựng lại, để hai giỏ xách xuống, nghẹn ngào:
“Em nhớ anh quá nên phải đi thăm. Nếu anh ấy hay chuyên này anh có thể nổi điên lên. Không đi thì tội nghiệp anh. Để anh bơ vơ không ai tiếp tế làm sao em chịu được … Chẳng thà anh đánh em, chửi em, giết em …”.
Hồng định nói vài lời an ủi nhưng đành lặng thinh. Lời nói trong trường hợp này thừa mứa và dễ gây ngộ nhận. Tiếng kể lể vẫn đều đều chen lẫn với từng cơn thút thít nhói tim.
“Cả tháng nay khi được phép cho đi thăm nuôi em tính hoài mà không biết làm sao. Nó nói, nó chỉ cần làm giấy chứng tỏ anh học tập tốt, biết hối cải rồi nó đưa bạn nó đề nghị cho anh về thì anh sẽ được về. Em nghĩ thôi cho nó để cứu anh. Quí thì quí thiệt đó nhưng không bằng tính mạng chồng mình. Mình chịu nhục một chút để cứu chồng. Ai dè. Sáu tháng nay chưa thấy gì. Em gặp nó trong lần về chuyến đi thăm trước. Nó làm quản giáo đại đội của anh. Nó nói trúng phóc tánh tình và cử chỉ của anh nên em mới tin. Bây giờ em không biết tính sao nữa. Chắc em chết quá, mặt mũi nào.
Mắt Hồng cay xè. Kết quả của một sự nhẹ dạ và một hành vi lợi dụng bỉ ổi. Chuyện rất dễ xảy ra. Gặp trường hợp đó chưa chắc mình đã hành động khác hơn. Giữa sinh mạng chồng và sự bẽ bàng phải cắn răng chọn một. Chuyện người mà mình đau như ai cầm vặn ruột gan. Trạng huống của phụ nữ miền đất bại trận. Những bảng chiêu an lừa bịp. Một trường hợp thấy được, còn bao nhiêu nước mắt tủi hờn cố nén, lê lết cho tròn kiếp lỡ sanh vào thời hồng hoang. Khu rừng núi bỗng mờ nhạt. Hồng khóc chia xẻ với người bạn mới, khóc cho chính thân phận mình. Nửa hồn vùi vợi lao tù, nửa hồn muối xát từng giờ từng phút. Bẫy đời vây phủ những bước đi. Con chim nhỏ, mình, có đi trọn được bước đường?.
* * *
4. Rời phi trường pháp trường trở về trại, Thanh bước những bước hụt hẫng vào chân không mờ mịt lạnh buốt đầu óc quay cuồng, không buồn tự hỏi tại sao chúng chọn anh trong số những người chứng kiến cuộc hành hình. Ấn tượng mấy phút trước vừa quặn thắt vừa lóe sáng tâm hồn Thanh. Anh lầm lũi đi theo đoàn người trước mặt về phía trại trong trạng thái mâu thuẫn kỳ dị. Trời hâm hấp đất bốc khói. Cái bóng anh nhỏ xíu co rút một cách tội nghiệp lẩn quẩn dưới mỗi bước chân. Anh hối hả bước vào nhà ăn. Ở các bàn khác, hầu hết đã đứng dậy. Mọi người đã cố gắng nuốt vội mấy miếng khoai dính vài hột cơm tưới lên muỗng nước muối để đánh lừa cơ thể, để xoa dịu sự cồn cào của cái bao tử tội tình. Hôm nay có thêm một đĩa rau lang luộc. Thịnh soạn. Tươm tất. Ba người bạn ngồi chung bàn vẫn còn đó, ngó nhau, đợi chờ theo luật trại. Thanh uể oải bưng chén nước rau phần mình để trước mặt. Nước đen sánh, sóng sánh trong chén, lềnh bềnh một vài mảnh rau vụn nát.
Thanh thả vào một đầu đũa ớt xào Hồng tiếp tế từ tháng trước. Mấy miếng ớt đỏ quện mỡ nổi lên trải ra, rải rác trên mặt thoáng như mấy giọt máu tuông ra từ những lỗ đạn thấm ướt cái áo trắng của Nghĩa khi nãy.
Tiếng thở dài cố ngăn rồi cũng thoát ra. Bày vẽ. Mục tiêu vẫn chỉ là triệt hạ mọi chống đối, bất phục, vẫn chỉ là ngăn chận những mầm mống phản ứng được che đậy bằng mỹ từ.
Thanh quậy đều, một cọng lang nát nhừ vỡ ra từ từ chìm xuống đáy trong của xoáy nước. Hình ảnh Nghĩa hai tay bị trói quặt ra sau, mặt mày vệu vạo, từ từ khuỵu xuống, đầu nghểnh sang bên sau khi thét to lời đề cao chế độ Cộng Hòa hiện ra trong chén nước như đang mỉm cười với Thanh. Câu khẩu hiệu như tiếng hát Trương Chi tưới ngọt đời người hai bên sông ngày xưa, đánh bật dậy những cung bậc hùng tâm vốn từ lâu rỉ sét sau những trận đòn thù …
Tiếng một tên quản giáo trọ trẹ đâu đây:
“Lũ bây lười chẩy thây. Ăn uống xong rồi vẫn chưa chịu rời bàn. Ngồi đấy mà kháo nhau, ông thì đánh vỡ mặt hết cả cho bỏ tính lười …
Chán nản đưa mắt với nhau đứng dậy. Ngày chúa nhật cũng không phải của mình. Bị bắt bẻ từng li từng tí. Bị ậm ọe từng giờ từng phút. Không một thời lượng nhỏ nhoi nào thuộc về mình. Chỉ có còng lưng lao dịch. Chỉ có vểnh tai nuốt nghẹn những lời chửi bới phũ phàng. Chuyện hành quyết lúc nảy như xảy ra từ lâu lắm, ở thế giới muôn trùng ánh sáng nào đó, giờ đây gặp hoàn cảnh sống bật dậy trong trí Thanh, hùng dũng như một thiên anh hùng ca …
“Cán bộ không là chế độ. Khi một cán bộ bị hủ hóa các anh chỉ nói đó là một cá nhân sai lầm, có nói chế độ sai lầm đâu. Đánh nhau với một cán bộ lạm quyền hành hạ tội nhân chỉ có nghĩa đánh nhau với một người … Bọn các anh chỉ là một lũ két, một thứ thiên lôi, một thứ mafia chính trị. Vượt trại học tập không đáng để bị tội tử hình, trừ phi đây là một trại tù binh. Hãy nói thẳng đây là một trại tù dưới chế độ tham công tiếc việc của các anh. Các anh khiếp sợ sức mạnh của tập thể chúng tôi nên giam lại để giết lần mòn mà thôi. Vừa dối trá vừa hèn nhát, cách mạng gì lũ các anh …”.
Một báng súng AK quạt vào hàm Nghĩa. Đầu anh ngã ra sau, hai tay bị trói khiến anh mất thăng bằng té quỵ xuống. Thanh nín thở nắm chặt hai tay, gồng thật mạnh để nén cơn tức giận. Tên thượng úy chịu trách nhiệm cuộc hành quyết đứng cạnh bên yên lặng như không có chuyện gì xảy ra, khinh khỉnh nhìn con vật dưới chân mình. Nghĩa lạng quạng sửa lại thế quỳ. Anh cúi đầu lạy hai lạy về phía Nam, phía núi Bà Đen, nói dõng dạc:
“Xin mẹ tha tội bất hiếu cho con. Xin em tha tội cho anh. Xin Tổ Quốc tha tội cho đứa con bất lực”, rồi anh lấy hết sức bình sanh gượng đứng dậy, mắt ráo hoảnh, ngước mặt lên, chỉa ánh mắt sắc như dao về phía đám cán bộ lố nhố phía trước, xong, hất hàm về phía bọn hành quyết trịch thượng không nói lời nào.
Thanh đưa tay quẹt mắt. Câu tâm sự đêm nào của bạn giờ đây thật rõ ràng. Thoát, hành động, không thoát, đem chính sự sống chứng tỏ trại học tập chỉ là trại tù binh trá hình bỉ ổi, nơi ngự trị của những bêu rếu và lợi dụng … Chiến tranh đang tiếp diễn ở một hình thức khác, thâm độc dã man hơn … Với một phe bị phản bội, không một vũ khí trong tay.
Tiếng bọn cai ngục đấu hót với nhau về cuộc hành quyết vọng vào tai Thanh như một lời trêu chọc hèn nhát. Anh nhìn chung quanh, đó đây các bạn nằm ngồi rải rác, nghỉ trưa tránh nắng. Phần lớn đều ốm yếu, hốc hác nhưng trong ánh mắt một nét gì đó, nửa tinh anh, can đảm, nửa chịu đựng chờ thời không thể nào phủ nhận được. Thanh ngước mặt lên trời nói như một người tiên tri. Chế độ dối trá tàn độc không thể nào tồn tại, xã hội có nhiều người anh hùng không thể nào bị hủy diệt. Đó là quy luật. Nụ cười rạng rỡ nở trên môi Thanh. Bao nhiêu mệt nhọc được xóa đi như cái nóng tan biến trong những giọt nước mắt trời.
“Nghĩa, hành động của mày như trận mưa cuối hạ, rồi sẽ có những trận mưa khác tiếp nối, xóa tan hết cơn oi bức oan khiên đang phủ tràn đất nước đau khổ nầy …”.
Tiếng ve rừng kêu rộn rã như một bản nhạc hành quân vang khắp trại, kéo dài đến mãi xa tít … Ngày bao hùng binh tiến lên. Bờ cõi, vang lừng câu quyết chiến … Thanh tung tăng đá hất mấy tấm lá vàng rải rác trong sân.