THÁNG NGÀY QUA
Nhất Linh và Khái Hưng
Đầu hiên, về phía trông ra vườn, một cái vườn trồng toàn roi, Minh và Giao cặm-cụi ngồi học.
Bấy giờ đã quá trưa. Trời trong biếc. Trên giàn thiên-lý, mấy chùm hoa sẽ đưa trước gió, một vài tiếng gà gáy xa xa.
Giao đang học, tự nhiên thấy có cái cảm giác rất lạ, chàng không ngửng đầu lên mà biết chắc có người đứng nhìn chàng, Giao gấp sách lại, quay mặt ra phía vườn, thấy vợ bạn đương đăm đăm nhìn mình:
– Hú vía ! Chị Minh ! Tôi thoáng thấy bóng trăng trắng lại ngỡ là ma.
Người vợ trẻ của Minh hơi có ý ngượng vì thấy Giao bắt gặp mình nhìn trộm, mỉm cười nói chữa:
– Hai anh em học chăm quá, người ta đến gần mà không biết.
Lúc bấy giờ nàng đứng dựa đầu vào cái ghế dài, như có vẻ mỏi mệt, cặp môi hơi hé, hai gò má phơn phớt đỏ và đôi mắt trong trẻo, sáng sủa như ánh nắng rực rỡ mùa hè. Nàng có cái vẻ đẹp lộng lẫy quá, khiến Giao không dám nhìn lâu, nhất là không dám nhìn hai con mắt của nàng, hai con mắt huyền-bí như có cái mãnh lực vô hình làm cho Giao rạo rực, náo nức cả trong lòng.
Nàng đưa ra mấy cành hoa nhài và bảo chồng:
– Này cậu, cây nhài hôm nọ tôi mua ở chợ về, có hoa rồi đấy, cậu lấy cốc cho nước vào để cắm hoa.
Minh, mắt vẫn để vào sách nói:
– Tôi rất ghét thứ hoa nhài. Ngửi nó đâm ra nhức đầu.
Nhưng Giao thì không nghĩ thế, chàng hiểu vì cớ gì mà người vợ Minh đem hoa đế, chàng cảm-động. Từ hôm nói chuyện với Minh rẳng ở trên đời chàng không thích hoa gì bằng hoa nhài, thì chàng thấy vợ Minh mua ngay cây nhài về trồng trong vườn, tưới sới săn sóc đến luôn luôn. Hôm nay cây nhài nở mấy bông hoa đầu, vợ Minh ngắt hoa có cái ý nghĩa gì, Giao đã hiểu.
*****
Đã hơn một tháng nay, Giao cố sức chống lại với cái sức mạnh của ái tình nó như ngọn
sóng gió muốn lôi cuốn chàng đi. Chàng mới có mười bảy tuổi, cái tuổi còn non nớt lại gặp ngay một mối tình mãnh liệt mà éo le.
Tuy Minh hơn Giao những bảy tuổi mà hai người cùng học một lớp ở trường Trung học. Giao trọ ở nhà một người quen trong làng N. nhưng vì bên nhà Minh có vườn mát mẻ nên thường hay sang cùng ngồi học với Minh, nhân tiện chỉ bảo giúp Minh, vì Minh học lực rất kém. Thế rồi ngày một ngày hai, khi đi lại, lúc ra vào, Giao cảm vì cái sắc đẹp rực rỡ của vợ Minh mà xem chừng vợ Minh cũng cảm vì cái tình ngây thơ của một cậu học trò còn trẻ tuổi đối với mình.
Nhưng hai người cùng sợ, cùng rụt rè, không dám tìm cách để gần nhau, nhưng cũng không nỡ xa nhau, cứ để mặc cho cái mùi hương nguy hiểm của ái tình nó mê đắm cả hai người.
Giao biết, biết là có một ngày kia chàng sẽ phạm vào tội lỗi đối với bạn, chàng biết là sẽ làm một việc rất xấu, nên chàng hết sức chống lại. Có khi chàng giữ hai, ba ngày không sang nhà bạn nhưng cái vẻ đẹp kia, đôi má hồng, hai con mắt sáng kia như có sức mạnh bắt chàng không thể nào quên được. Giao lại sang, tự an ủi mình rằng ngắm một người đẹp đã tội lỗi gì đâu.
Cứ mỗi lần Giao sang ngồi học với Minh thì người vợ hay lân la đến chỗ hai người nói chuyện vơ vẩn. Một hôm Giao sang học bên nhà bạn, thấy cửa đóng, gõ thì người vợ ra mở. Nàng thấy Giao làm ra bộ ngạc-nhiên:
– À anh Giao ! Tôi lại tưởng có người đến hỏi nợ, đã lo !
Rồi nàng cười, cười tít đi, đôi má lại càng đỏ, hai con mắt lại càng trong, khiến Giao cuống quit, không biết nói làm sao. Nàng vừa cài then cửa vừa nói :
– Hôm nay anh Minh đi vắng !
Rồi nàng nhìn Giao như dò ý tứ. Giao vội nói:
– Thế chị để tôi về thôi, mai sang.
– Về nhà bức chết, anh cứ vào mà ngồi học … việc gì.
Rồi nàng nhìn lên cây, vỗ tay nói một cách ngây thơ như đứa trẻ vui mừng :
– Roi chín rồi, để tôi lấy sào chọc mấy quả anh ăn. Ngọt, ròn, mát như đường phèn.
Nàng vừa nói vừa chép miệng, rồi làm bộ như nuốt nước bọt thèm, nhìn Giao cười.
Giao nhìn lên cáy roi thấy trong đám lá xanh mấy chùm quả nặng trĩu, sắc da mát và hồng, như muốn trêu rục người ta hái xuống ăn ngấu ăn nghiến, lại nhìn đến người đàn bà đôi má hồng, tự nhiên trong trí chàng nẩy ra một sự so sánh, so sánh chùm quả ngon với người con gái đẹp. Trong lúc say đắm về cách cử chỉ của nàng, Giao không nghĩ gì cả, nhưng Giao sợ, sợ không thoát khỏi ! Chàng biết chàng như con cá riếc con đã mắc vào lưới, không tài nào thoát, nhưng cũng rẫy rụa trước khi chiu khuất phục.
Giao cắm đầu đi thẳng vào trong nhà, ngồi giở sách ra xem, nhưng không tài nào đọc được một chữ.
Một lát vợ Minh đi vào, tay cầm một chùm roi, tóc xõa cả xuống má, nhìn Giao hớn hở.
Giao đứng ngay dậy, thì nàng cũng vừa bước lại gần sát bên cạnh; bốn mắt gặp nhau. Giao nhìn nàng thấy nàng đổi khác hẳn mọi khi: cặp môi nàng mấp máy, dưới tấm áo mỏng ngực nàng phập phồng, hai con mắt nhìn vào chàng có vẻ lẳng lơ, nồng nàn như đắm tình.
Một lát, nàng sẽ nói :
– Mời anh xơi roi…
Lúc bấy giờ Giao như người mất hồn, mặt nóng bừng, không nghĩ gì nữa, như bị hai con mắt đẹp huyền bí của nàng làm tê mê… Giao khẽ để tay lên tay nàng – tay nàng còn cầm chùm roi – nàng để yên không kéo ra, cúi đầu e thẹn. Bỗng tự nhiên, nàng giật mình kéo mạnh tay ra, lùi lại một bước, kêu :
– Con sâu ! Trong quả roi có con sâu …
Giao nhìn, quả nhiên thấy trong một quả roi to nhất, đẹp nhất, có con sâu từ từ bò ra leo lên tìm đường thoát. Giao vội vàng ném quả roi ra vườn. Nhưng từ lúc đó, chàng như người ngủ mê mới tỉnh : con sâu trong quả roi đã làm cho chàng biết rằng chàng sắp phạm một tội xấu xa mà trong lúc mê man vì sắc đẹp chàng không nghĩ tới. Chàng ném quả roi xong, quay lại thấy vợ bạn đương nhấc bức mành, bước vội vào nhà trong như người đi trốn. Giao thở dài, cắp sách về nhà trọ, và từ đấy, chàng không tới nhà bạn nữa.
*****
Bảy năm sau …. trong bảy năm đó vì việc nhà, Giao phải cách biệt hẳn Hanoi, phiêu lưu nay đây mai đó: trên đường đời, chàng đã gặp biết bao nhiêu là mỹ-nữ, nhưng chàng không sao quên được người xưa.
Bảy năm sau, nhân về Hanoi, chàng thuê xe xuống làng N…. để thăm người bạn học mà chàng phải xa cách, mà nhất là thăm người mà bảy năm về trước có cái sắc đẹp đã làm rung động tấm linh hồn ngây thơ của chàng.
Tình cờ lúc đó lại vừa đúng tháng sáu, đúng mùa roi chín.
Tuy đã lâu năm, nhưng chàng nhận ngay được ngõ vào nhà bạn, cái cổng gỗ bây giờ đã cũ, mấy cây roi có to hơn, nhưng trong đám lá xanh mấy chùm quả nặnc chĩu vẫn một sắc da mát và hồng như trước.
Chàng gõ cửa, thấy trong nhà có tiếng người đi ra. Cửa mở, một người đàn bà, tay bế con, thấy Giao, buột mồm kêu:
– Anh Giao !
Nàng nhận ngay ra được cậu học trò, bạn học của chồng trước.
Nàng mừng quá, chỉ nói được thế thôi rồi đứng nhìn Giao từ đầu đến chân. Nhưng Giao trông nàng lấy làm lạ, ngạc nhiên, hơi ngờ ngợ. Chàng lãnh-đạm hỏi :
– Bác giai có nhà không, bác ?
Nàng vừa cài then cửa vừa nói :
– Nhà tôi đi vắng.
Giao bước vào thấy cảnh sắc vẫn nguyên như cũ : vẫn giàn thiên lý ở đầu nhà, dăm chùm hoa nở, vẫn cái án thư, hai cái kỷ ở đầu hiên, chỗ mà chàng vẫn ngồi học với Minh năm họ.
Lúc ngồi nói chuyện, uống nước với vợ Minh, Giao cố ý ngắm kỹ nàng vì Giao không rút rát như trước mà không dám nhìn lâu nữa – nhưng bây giờ còn đâu cái đẹp nồng nàn, còn đâu đôi má hồng, hai con mắt trong trẻo sáng sủa như nắng rực rỡ mùa hè…
Tháng ngày qua… sắc đẹp tàn…
Nàng thẫn thờ nói :
– Chóng thật ! mới ngày nào, bây giờ đã…
Nàng ngẩng nhìn lên tường thấy bóng mình in trong cái gương to để đấy, cái bóng một người đàn bà đứng tuổi, không có gì là vẻ thanh xuân, nàng trạnh tường tới cái sắc đẹp lộng lẫy khi xưa nay đã tàn. Nàng nhìn Giao, Giao nhìn nàng, hai người cùng một ý nghĩ như nhau.
Nàng buồn rầu, nhắc lại :
– Chóng thật ! …
Rồi nàng cố gượng làm bô vui tươi, bảo Giao
– Bác đến may quá, vừa đúng mùa roi chín… để lấy mấy quả bác xơi.
Giao ăn roi nhìn nàng nói nửa đùa nửa thật:
– Roi vẫn ngọt, vẫn mát như đường phèn… nhưng bây giờ không có sâu nữa.
Rồi hai người cùng mỉm cười, cái mỉm cười chua chat, biết bao ý nghĩa như nhắc hai người ôn lại chuyện xưa. Giao bùi ngùi nhớ lại cái mơ mộng ngày trước, cái mơ mộng yêu một cách thiết tha và không chính đáng, một cái sắc đẹp mà bây giờ chàng mới biết là ảo mộng, mong manh không có giá trị gì !
Truyện vẩn vơ một lúc, Giao đứng dậy xin từ cáo. Nàng cũng tiễn theo ra.
Lúc đi qua chỗ học ngày trước chàng thấy trên án-thư một cái cốc trong có cắm mấy cành nhài mà lúc vào chàng không để ý đến. Mấy bông hoa nhài trắng như mấy cái nụ cười âu yếm nhắc lại trong trí Giao câu truyện tặng hoa ý nhị năm xưa. Mấy bông hoa có lẽ vô tình cắm đó đã làm cho Giao có cái ảo tưởng rằng trong bảy năm nay, lúc nào nàng cũng nhớ đến cậu học trò, cậu học trò đã chót mê nàngvì cái sắc đẹp mà bây giờ không có nữa. Cái ảo tưởng ấy làm cho Giao man-mác trong lòng.
Trước khi từ biệt, Giao nhìn thẳng vào mắt nàng như để tỏ lời cám ơn nàng trong bấy lâu vẫn để bên lòng một chút tình thương yêu chàng, chút tình ấy kín đáo hơn cái sắc đẹp kia, nhưng lâu bền hơn.
Tháng ngày qua… sắc đẹp tàn… nhưng cái hương thơm của tình thương yêu tuyệt vọng, u uẩn của nàng đối với Giao còn phảng phất, không bao giờ phai.
THE PASSING OF TIME
Nhat Linh and Khai Hung
At one end of the foyer, which looked towards a yard full of bell fruit trees, Minh and Giao were sitting and studying diligently.
It was late in the afternoon. The sky was clear blue. On the trellis of Tonkin jasmine plant, some clusters of flowers were fluttering in the wind, while cock crowing could be heard in the distant.
Giao was studying, and he suddenly had a peculiar feeling that, without lifting his head to look, he was certain that someone was watching him; he closed the book, turned towards the yard, and caught his friend’s wife intense look at him:
– Gosh! Mrs. Minh! I faintly saw a white shadow which I thought might be a ghost.
Minh’s young wife, who appeared awkward for being caught stealing a look at Giao, smiled lightly and corrected herself:
– Both of you brothers were studying so diligently that none of you realized that I was so close.
At the moment, she stood leaning her head on the long couch and appeared tired, with her lips slightly parted, her cheeks were a little rosy and her eyes were clear and as bright as the shining summer sunrays. She possessed such a resplendent beauty that Giao did not dare to look at her long, especially to look straight into her eyes, those two mysterious eyes which seemed to have an invisible power, making Giao’s heart feel excited and enthusiastic.
She produced some jasmine flowers and told her husband:
– My dearie, the jasmine plant I bought at the market the other day is now producing some flowers; please put some water in a glass to display them.
Minh, with his eyes on the book, said:
– I always hate jasmine flowers. I get a headache sniffing them.
But Giao was not thinking that way, since he had understood the reason why Minh’s wife brought those flowers, and he was touched by it. Since the day he told Minh that he liked jasmine flower the most in life, his friend’s wife had immediately bought a jasmine plant, planted it in the yard and lovingly tended to it. That day when the first jasmine flowers were in blooming, Giao understood the meaning of Minh’s wife’s action in picking them.
*****
For a month, Giao had been striving to resist the power of love which was like a wave wanting to pull him away.
He was only seventeen, at an age so young, but had to face with a fierce but troublesome love.
Although Minh was seven years his seniority to Giao, both of them were attending the same class at secondary high school. Although Giao had rented a place at an acquaintance’s in N. Village, but since Minh’s house had a spacious cool yard, he frequently came to Minh’s house to study together with Minh, and to help Minh along in his study as the latter’s performance in studying was weak. Then as time had gone by, with his comings and goings, Giao had become touched by the radiant beauty of Minh’s wife, and it seemed she was also moved by a naïve love from a student who was younger than she was.
But both of them were afraid and timid, they did not dare to find ways to be closer to each other, neither did they want to become distant, and they resolved in letting the dangerous fragrance of love stupefy both of them.
Giao was aware that someday he probably would commit a sinful act against his friend, and that it would be a very bad act, so he was striving to fight against the temptation. Sometimes he refrained from coming over to his friend’s house for a few days but that beauty, those rosy cheeks and those bright eyes seemed to have such power, making him unable to forget them. Giao then resumed his coming over, consoling himself that it was not sinful to admire a beauty.
Whenever Giao came over to study together with Minh, the latter’s wife often came around to where they sat, engaging in aimless small talks. One day Giao came to the house but the doors were closed; he knocked, and the door was opened by the wife. Seeing Giao, she pretended to be surprised:
– Oh, Brother Giao! I was worried that it might be the moneylender who came to get the money!
Then she smiled until her eyes became slits, her cheeks became rosier, and her eyes more glistening; all that had made Giao feel more awkward and at a loss for words. Closing the door bolt, she said:
– Today Minh is away!
Then she looked at him inquisitively and expectantly. He hurriedly said:
-Then let me go and I’ll come back tomorrow.
– It’s very hot at your home; go ahead, come in and study here… it’s nothing.
She then looked up the trees, clapping her hands like a happy child, and said innocently:
-The bell fruits are all ripened; let me use a stick to pick some of them for you to eat. They are sweet, crunchy, and as cool as rock sugar.
She smacked her lips while saying this, pretended to have her mouthwatering, looked at Giao and smiled.
Giao looked up the bell fruit tree and saw some laden clusters of fruits among the green leaves, with their cool, rosy skin which seemed to invite people to pick them and hungrily devour them; and then when he looked at this rosy-cheeked woman, he could not help but comparing those delicious fruits with the beautiful girl. While he was doting on her behavior, Giao did not think much, but he was frightened of being unable to escape! He was well aware that he was like a small Crucian carp which was caught in a net without a hope to escape, but it still tried to fight before surrendering.
Giao quietly went inside the house, sat down and opened a book to read, but was unable to understand a single word.
A while later, Minh’s wife went in, holding a cluster of bell fruits in her hands, with her hair lining her cheeks, and looked at Giao radiantly.
Giao abruptly stood up as she stepped close right beside him; their eyes met. Giao looked at her and realized that she was a bit different than usual: her lips were moving slightly, her chest heaved distinctly under the thin dress, and her eyes gazed at his immorally as though she was head over heels in love.
A moment later, she quietly murmured:
– Please have some bell fruits…
At that moment, Giao was like a soulless person; his face felt hot, and he could not think of anything, as if he was totally hypnotized and stupefied by her mysterious beautiful eyes… Giao softly placed his hand onto hers – the hand which she was holding the cluster of bell fruits – and she offered no resistance in pulling it away, but rather bent her head a little in her shyness.
Then she suddenly jolted, pulled her hand away, stepped back a step, and shrieked:
– A worm! There is a worm in the bell fruit…
Giao took a look, and truly saw that, from inside the biggest and prettiest bell fruit, a worm was slowly crawling up in its attempt to get away. Giao quickly threw the bell fruit away into the yard. From that moment on, he was like a person awakened from a deep slumber: the worm in the bell fruit had warned him that he was about to commit a shameful sin which he had not thought about while being infatuated by her beauty. Having thrown away the bell fruit, he turned around and saw his friend’s wife lifting the mesh and hurriedly walking to the inside room as if she was running away. Sighing heavily, Giao carried his books back to his rented place, and he had not come back to his friend’s house since.
*****
Seven years later… during those seven years, Giao, due to his commitment to personal business, was totally away from Hanoi, and was travelling extensively here and there: during the course of life, he had met so many beautiful women, but none could make him forget the old beauty.
Seven years later, while on his way back to Hanoi, he rented a vehicle to go to the N Village to visit the classmate he had had to separate unwillingly, and especially, to visit the person whose beauty had, seven years before, touched and vibrated his innocent soul.
Incidentally, it was in June, the season of ripened bell fruits. Although it had been a long time, but Giao was still able to recognize the road leading to his friend’s house, the gate of which had become older, the bell fruit trees looked bigger, but the clusters of laden bell fruits hidden among the green leaves still had the same gleam of coolness and rosiness like before.
He knocked on the door, and heard sounds of people coming out. The door opened and a woman carrying a child in her hands stepped out. Seeing Giao, she exclaimed:
– Brother Giao!
She immediately recognized the young student, who had been her husband’s classmate.
She was overwhelmed with joy, and was able to say only that much. Then she stood, contemplating Giao from head to toe. But Giao looked at her a little strangely, with a bit surprise and uncertainty. He coldly asked her:
– Is your husband home, sister?
She said, sending the door bolt home:
– My husband is away.
Giao stepped into the house and saw that everything had been the same: the same trellis of Tonkin jasmine plant at the end of the house, with a few clusters of flowers in blooming; the same high and narrow table, and the same two small tables at the end of the foyer, where he used to sit studying together with Minh that year.
While he was sitting, drinking tea and having a conversation with Minh’s wife, Giao intentionally scrutinized her, since he was no longer as timid as at the time when he did not dare to watch her for long – but he could not see the previously warm beauty, nor could he see those rosy cheeks, nor those two eyes that had been as clear and shining as the sunrays of summer…
Time had silently gone by…. and beauty had faded…
She said dazedly:
– Oh how time flies! It was only that day, but now things have changed…
She looked at the wall to see her reflection in the tall mirror, only to see a plain image of a middle-aged woman, without a hint of youth; she remembered with a vague sadness her previous resplendent beauty which had now faded away. She looked at Giao, and he at her, both had the same thought.
She repeated in sadness:
– Oh how time flies!
To lighten up the moment, she tried to appear joyful and told Giao:
– Lucky you, you come at the right season when the bell fruits are ripened… let me get some for you to taste.
Giao ate the fruits and said to her half-jokingly:
– The bell fruits are sweet still, as cool as rock sugar… but they no longer have worms.
Then both of them smiled at the same time, a bittersweet smile which was so meaningful, as if it reminded them of the story of the good old days. In melancholy, Giao recalled the previous dream when he could love so earnestly and without caring about rectitude, and of a beauty which he now learned that it was just an illusion, temporary, only skin deep, and was without any real value!
After chatting aimlessly for a while, Giao stood up and said goodbye. She also followed him on the way out.
While passing the seating where he used to sit studying, he saw on the small table glasses in which there were some jasmine flowers, which he did not notice when he first came in.
Those white jasmine flowers, which looked like some loving smiles, reminded Giao of the subtle story of flower presentation that year. Those flowers, perhaps unintentionally displayed there, gave Giao an illusion that during those seven years, she was always missing the young student who had, by an oversight, loved her for the beauty that was no longer there. The illusion left a vague feeling in Giao’s heart.
Before going away, Giao had looked directly into her eyes, as if to thank her for her having kindled the little love she had kept for him, a love that, though it was more secretive than that beauty, was more durable.
Time had gone by… beauty had faded … but the fragrance of her hopeless, secret love she had reserved for Giao would still linger, never to fade away.
Translated from Vietnamese into English by Hương Cau Cao Tân on 11 August, 2019, in British Columbia, Canada
22